اگر تجربه خرید فرش دستباف را داشته باشید حتما با تاکید فروشنده‌ها بر تعداد رج فرش مواجه شده‌اید. یکی از عوامل تاثیرگذار در قیمت نهایی یک فرش دستباف ریز یا درشت‌بافی آن است. از تعداد گره‌هایی که در مقیاسی معین بافته میشود با عنوان تراکم یاد میشود. تراکم یکی از نکات مهم و اساسی برای تعیین کیفیت و البته ارزشمندی فرش دستباف به شمار می‌رود.
رج فرش یکی از مقیاس‌های اصلی اندازه‌گیری تراکم فرش دستباف است. این مقیاس اندازه‌گیری قدمتی دیرینه در تاریخ بافت فرش ایران دارد. مفهوم آن با مقیاس اندازه‌گیری به نام ذرع درهم آمیخته است. در تبریز هر ذرع معادل ۱۱۲ سانتی‌متر در نظر گرفته میشود. برای اندازه‌گیری تعداد گره‌های فرش از یک شانزدهم ذرع استفاده میشود.
در نتیجه ۱۱۲ سانتی‌متر بر ۱۶ تقسیم میشود که حاصل آن ۷ سانتی‌متر خواهد شد. یعنی یک مقیاس برای رجشماری این است که تعداد گره را در هر ۷ سانتی‌متر شمارش می‌کنند. بنابراین در فرش‌بافی، به صورت معمول هر رجشمار، معادل ۷ سانتی‌متراست. هر اندازه که تعداد گره در این هفت سانتی‌متر بیشتر باشد به همان میزان تراکم فرش بالاتری را متصور خواهیم بود. و در نتیجه آن، می‌توان گفت که یک فرش نسبت به فرشی دیگر نفیس‌تر و ارزشمندتر خواهد بود.
حال با توجه به نکاتی که گفته شد می‌بینیم که محاسبه تعداد گره‌های فرش کار چندان سختی نیست. برای این منظور کافی است تا از یک خط‌کش استفاده نمایید. خط‌کش را جایی در پشت قالی قرار دهید و با دقت تعداد گره‌ها را در ۷ سانتی‌متر شمارش کنید. این معمول‌ترین روش شمارش رج فرش میباشد.
فرش با زبان خودش به شما خواهد گفت که تا چه اندازه نفیس است. از آنجا که فرش به صورت عرضی بافته میشود بهتر آن است که شمارش رجشمار هم در عرض فرش انجام شود. ذکر این نکته اامی‌ست که هرچه تعداد رجشمار در بخش‌های مختلف فرش برابر باشد، کیفیت و یک‌دستی فرش بیشتر است.
در این مورد دلایلی متعددی دخیل هستند. سلیقه، توانایی، زمان، امکانات و … از جمله مهمترین عوامل ریز یا درشت‌بافتی یک فرش هستند. به عنوان مثال اگر دارکشی فرش با نخ چله نازک و نزدیک به هم انجام شود و با خامه نازک فرش بافته شود، در نهایت فرش ریزبافت و در غیر این صورت فرش درشت‌بافت خواهیم شد. میزان ریزبافتی فرش، با شاخص‌های مختلفی سنجیده میشود که به لحاظ سنتی و تاریخی در هر بخشی از ایران می‌تواند متفاوت باشد.
دستمزد بافنده نیز معمولا بر اساس تعداد گره‌های بافته شده در فرش مشخص می‌گردد. از آنجایی که فرش‌های ریزبافت، تعداد گره بیشتری دارند و بافت آنها نیز دشوار تر و زمان‌برتر است مزد بافت بیشتری دارند. در نتیجه این موضوع نیز می‌تواند در روند تولید فرش دستباف دخیل باشد. به همین دلیل قالی‌های ریزبافت‌تر قیمت بالاتری دارند. از دیگر عوامل مهم تاثیرگذار در قیمت این فرش‌ها کیفیت بالا به واسطه گره بیشتر آن‌هاست.
مقیاس تعداد رج تنها شاخص سنجش میزان ریزبافتی یک فرش نیست. در بعضی شهرها و انواع قالی‌های مرتبط با آنها از اصطلاحاتی دیگر استفاده میشود. به عنوان مثال در شهر نائین از اصطلاح لا” برای شاخص ریزبافتی استفاده میشود. عددی که قبل از کلمه لا” گفته میشود، نشانگر میزان ضخامت نخ چله‌ای است که فرش بر روی آن بافته شده است. برای مثال فرش 9 لا، از فرش 6 لا، 50% درشت بافت تر است. اصطلاح‌های دیگری هم در مناطق مختلف ایران وجود دارد. حتی در اصفهان معمولا تعداد رج را در هر 6/5 سانت شمارش می‌نمایند. در خارج از کشور، معمولا از شاخص تعداد گره در متر مربع و تعداد گره در فوت مربع استفاده میشود.
در مورد اصطلاحات دیگر در مقاله‌ای دیگر صحبت خواهیم نمود. امیدواریم که این روش شمارش رج برای شما مفید بوده باشد. شما کدام نوع فرش را بیشتر می‌پسندید؟ ریزبافت یا درشت‌بافت؟ میتوانید نظرات و تجربیات خود را با ما و دیگران در میان بگذارید.
همچنین بخوانید: شش نکته‌ی مهم که در هنگام خرید فرش دستباف باید در نظر بگیرید
فرش های دستباف از دیرباز همواره بخشی از فرهنگ و هنر غنی ایرانی بوده است. ایرانیان در اعصار مختلف دست به تولید فرش با طرح و رنگ و نقش‌های متنوع و چشمگیری زده‌اند. می‌توان گفت جهانیان فرش دستباف را با پسوند ایرانی می‌شناسند.
در یکی از ساده‌ترین تعاریف در مورد فرش، آمده است: « قالی یا فرش نوعی گستردنی بافته شده از الیاف پشم، پنبه و در بعضی موارد ابریشم است که معمولاً برای پوشش زمین به کار می‌رود ». با توجه به این تعریف و بر طبق سنت، چشمان ما عادت نموده تا این اثر هنری زیبا را همواره زیر پاها ببیند.
نظامی در بیتی می‌فرماید:
پی غولان در این بیغوله بگذار / فرشته شو قدم زین فرش بردار
اما در این مقاله تلاش خواهیم نمود تا دلایلی را مبنی بر اینکه وما جایگاه فرش بر روی زمین نیست بیان نماییم. با قرار دادن انواع مختلف فرش بر روی دیوارهای محل زندگی و کار می‌توان تجربه‌ای متفاوت از کاربری فرش‌ها را به دست آورد. پیش از پرداختن به نکات مربوطه، ذکر این نکته اامی‌ست که در اینجا منظور ما از فرش تنها محدود به قالی نمی‌شود. انواع گبه و گلیم نیز تاثیرات یکسانی خواهند داشت.
فرش‌های دستباف به دلیل تنوع گسترده‌ای که در طرح، نقش، رنگ، ابعاد و … دارند می‌توانند سلایق گوناگون را شامل شوند. طیف طرح‌های متنوع این فرش‌ها با انواع دکوراسیون کلاسیک و سنتی تا مدرن می‌تواند هماهنگ باشد. در نتیجه این تنوع زیبا می‌تواند دکوراسیون هر خانه‌ای را چشم‌نوازتر نماید.
آویز نمودن چنین فرش‌هایی بر دیوار منزل یا محل کار، می‌تواند هر فردی با هر سلیقه‌ای را راضی نماید.
یکی دیگر از مزایای استفاده از فرش‌ها بر روی دیوار ایجاد آتیک صدا است. الیاف و پشم طبیعی که در فرش‌های دستباف به کار برده می‌شوند توانایی جذب بیشتر صدا را دارند. این موضوع باعث خواهد شد تا در محیط منزل و کار صدای کمتری پیچیده شود. در نهایت با این کار آرامش بیشتری در فضای زندگی شما حکم فرما میشود. برای نمونه یکی از مزایای آتیک بودن فضا این است که با صدای آهسته‌تری میتوانید با یکدیگر صحبت کنید و حتی از موسیقی و تلویزیون لذت ببرید.
در ضمن با افزایش ساخت و ساز آپارتمان‌ها و گاهی دیوارهایی با ضخامت کم، بسیار پیش می‌آید که صدای همسایه‌ها داخل واحدهای دیگر نیز شنیده شود. نصب فرش بر روی چنین دیوارهایی می‌تواند همچون عایق صدا تا حدی این معضل را برطرف نماید.
استفاده از فرش های دستباف به عنوان دیوار آویز همچنین می‌تواند در فصل سرما مانند عایق حرارتی عمل نماید. این عمل مانع از هدررفت گرما میشود. این بافته‌ها به دلیل استفاده از موادی همچون پشم در تار و پودشان به سان پوستینی گرما را در خود نگاه میدارند. از طرفی مانع نفوذ سرما از دیوارها نیز می‌شوند. به همین دلیل در بسیاری از مناطق سردسیر روسیه و کشورهای جدا شده از شوروی، فرش به عنوان آویز دیواری در دکوراسیون استفاده می‌گردد.
در نتیجه به خصوص برای خانه‌هایی که پشت بعضی دیوارهای آنها فضای بازی وجود دارد و همواره با مشکل نفوذ سرما مواجه هستند، نصب این بافته‌ها بر روی دیوار می‌تواند مفید باشند. همچنین با استفاده از زیبایی آنها گرمایی معنوی نیز می‌تواند فضای منزل و محیط کار را در بر بگیرد.
در مورد فرش های دستباف مورد نظر این مقاله باید اشاره نماییم که توجه ما تنها به فرش‌های گران قیمت نیست. بلکه در میان انبوه بافته‌ها، بسیارند فرش‌هایی که به صورت ذهنی‌باف توسط یک هنرمند عشایر و روستایی خلق شده‌اند. گاه این طرح‌ها بدون نمونه مشابه و منحصربه‌فرد باقی می‌مانند.
لذا حال و هوا و زیست و فرهنگ عشایری و روستایی، که همواره به بی‌آلایشی معروف هستند، همراه این فرش‌ها به خانه‌های شهرنشینان نیز سرایت می‌کند. در نتیجه حسی از زندگی به دور از شلوغی‌های شهرنشینی را با خود به همراه می‌آورند.
یکی از انواع تزئینات دیواری مورد استفاده خانواده‌ها تابلوهای نقاشی است. این تابلوها که گاهی هزینه چندان کمی را نیز به همراه ندارند دارای ارزش‌های مادی و معنوی متفاوتی هستند. در اینجا منظور ما تابلوهای نفیسی که در حراجی‌های هنری با قیمت‌های بسیار بالا خریداری می‌شوند نیست.
ارزش کار هنرمند نقاش بدون شک بر هیچ‌کس پوشیده نیست. اما به جرات می‌توان اذعان داشت که ارزش هنری و معنوی یک فرش دستباف، با توجه به زمان زیادی که هنرمند قالی‌باف برای خلق آن می‌گذارد، آن چنان که شایسته است، در حوزه توجه بیشتر افراد نیست. در نتیجه نصب یک قالی بر روی دیوار می‌تواند نگاه هنری شما را در دکوراسیون منزل و یا محل کارتان پدیدارتر نماید.
در ضمن باید به این نکته نیز اشاره نمود که ارزش مالی تابلوهای نقاشی معمول که اشاره شد به مرور زمان چندان فرقی نخواهد نمود و پیدا کردن خریدار برای آنها چندان ساده نیست. حال اینکه فرش‌های دستباف همچون یک سرمایه عمل می‌کنند. آنها به مرور زمان ارزش مادی خود را از دست نمی‌دهند. بلکه همواره مشتریانی دارند که با ارقامی بالاتر حاضر به خرید آنها هستند.
در نتیجه تمام نکاتی که گفته شد، شما نیز میتوانید با تهیه و نصب فرش‌هایی از این دست، بر روی دیوارهای محل زندگی و کار تجربه‌ای متفاوت و دلنشین را برای خود و خانواده به ارمغان بیاورید. در ضمن میتوانید این تجربیات را با ما و دیگران نیز به اشتراک بگذارید.
همچنین بخوانید: هفت دلیل برای خرید فرش دستباف که شاید نمی دانستید
درباره این سایت